Gokken: wat doet een verdoken verslaving met iemand, en hoe herken je ze?

Duur/Durée ± 5 min.

Veel meer mensen kampen met een gokprobleem dan met een heroïneverslaving. Toch is er meer maatschappelijke aandacht voor heroïnegebruikers: meer sensibilisering, meer hulpvoorzieningen en behandelprogramma’s. Dat is uiteraard heel positief. Maar voor gokken ontbreekt die maatschappelijke aandacht. Bovendien valt een gokverslaving niet altijd makkelijk op. Daarom: wat zijn de gevolgen ervan en hoe herken je een gokstoornis?

Velen zijn te weinig geïnformeerd over de risico’s van gokken. De overheid lanceert geen grootschalige sensibiliseringscampagnes, en slechts 5% van de ouders waarschuwt zijn kinderen voor de gevaren van gokken, terwijl zowat iedere ouder wel druggebruik ontraadt. Online gokken is dan ook een vrij recent fenomeen, dat wel een sterke groei kent.

We gokken met z’n allen steeds meer

Nog nooit werd er in ons land met zoveel geld gespeeld als de laatste jaren. Maar liefst anderhalf miljard euro per jaar. Bovendien gokt meer dan een half miljoen Belgen online. Vooral sinds 2011 vinden we massaal de weg naar weddenschappen en gokspelen op het internet. De drempel voor online gokken ligt ook laag. Gokwebsites zijn elke dag en elk uur beschikbaar. En er is weinig sociale controle.

Als we deze cijfers en de persoonlijke verhalen die eraan vasthangen openbaar en bespreekbaar maken, kan dit zorgen voor meer begrip en maatschappelijke aandacht voor probleemgokkers en gokproblemen. Gokken kan en moet uit de taboesfeer raken.

Wat doet overmatig gokken met iemand?

Als je niet oplet, kunnen kansspelen heel verslavend werken. De hersenen van een gokker reageren op een vergelijkbare manier als de hersenen van iemand die stimulerende middelen neemt. En dat ongeacht of je nu wint of niet. De hersenen geven een stof vrij, dopamine, waardoor spelers zich goed voelen. En eens het eerste effect uitgewerkt is, gaan mensen op zoek naar een volgende ‘kick’.

Een gokverslaving heeft een fysieke impact. De fysieke symptomen door gokken worden, zoals slaapproblemen, niet steeds aan gokken gelinkt. Of ze zijn niet altijd rechtstreeks zichtbaar. Toch zijn ze er effectief. Wie zijn verslaving moet verbergen voor zijn omgeving, of wie wakker ligt van verlies of geldgebrek, leeft onder hoge stress. Stress heeft een invloed op hart- en bloedvaten, leidt tot verminderde weerstand en verhoogt het risico op maag-en darmproblemen.

Tegelijkertijd lopen gokverslaafden een hoog risico op angststoornissen en kennen ze hogere depressie- en zelfmoordcijfercijfers. Hoewel hier niet altijd duidelijk is wat oorzaak is en wat gevolg: wie psychische problemen heeft, zal ook sneller gokken. Verder kan gokverslaving leiden tot problemen op het vlak van tewerkstelling, schulden, huisvesting en criminaliteit. Bovendien is er vaak een impact op de directe omgeving door agressie en relatiebreuken.

Wie loopt risico?

Het besef dat iemand verslaafd is geraakt, komt meestal erg laat. Overdadig gokken gebeurt immers vaak stiekem en kan lang verborgen blijven. We delen ook nauwelijks onze financiële situatie met anderen.

Kansspelen met een snelle opeenvolging van spel en (bijna-)winervaringen zijn het meest verslavend. Vooral bij slotmachines is het dan ook opletten geblazen. Vooral wie het financieel niet breed heeft, zal mogelijk te veel gokken, in de hoop om uit de financiële malaise te raken. Dat willen we dan ook ten stelligste afraden.

Naast (kans)armen is er nog een tweede groep met een verhoogd verslavingsrisico. Dat zijn de mensen die spelen om de realiteit te ontvluchten, weg van alle zorgen en moeilijke emoties. Zij zijn het liefst zo lang mogelijk met het kansspel bezig. Zolang hun aandacht daarop toegespitst is, verdwijnen hun bekommernissen immers in het niets. 

Let op deze alarmsignalen

Een gokstoornis vertoont negen kenmerken. Eén daarvan is de obsessie met gokken: het herbeleven van spelletjes, systemen uitdokteren om proberen te winnen, er constant aan denken. Wie verslaafd raakte maar daarna volledig stopte met gokken, geeft aan dat hij pas drie tot vier maanden later weer helder kan denken.

Een tweede belangrijk kenmerk is dat een gokverslaafde vaak liegt. Ook een alcoholist zal ontkennen en minimaliseren, maar een gokker komt langere tijd weg met zijn verzwijgen. Hij gaat een dubbel leven leiden. Dat kost niet alleen veel energie, tegelijk raakt de gokker zo ook psychisch geïsoleerd. 

Een derde kenmerk houdt in dat een verslaafde terug komt spelen om verlies goed te maken. Andere kenmerken zijn: steeds meer en steeds zwaarder gokken om dezelfde roes te bekomen, rusteloos zijn bij stoppogingen, niet kunnen minderen of stoppen ondanks verwoede pogingen, lusteloosheid, relatie- en werkverlies.

Aarzel niet om hulp in te schakelen

Herstellen van een gokverslaving kost tijd. Na verloop van maanden komt het besef hoe erg de verslaving wel was, hoeveel geld er is verspeeld, hoe het voelt om terug rustig en helder te kunnen functioneren. Bijna allemaal zeggen mensen nadien: ‘Ik begrijp zelf niet hoe ik het zo ver heb kunnen laten komen.’ 

Beperk gokken daarom bewust tot een klein, onschuldig tijdverdrijf. Speel niet om veel te winnen, maar om plezier te beleven. Zie het nooit als een financieel reserveplan. En loopt het gokken toch uit de hand, bij jou of iemand anders? Houd dat dan niet voor jezelf, maar schakel hulp in.