De Kansspelcommissie: een genuanceerde blik op haar werking

Duur/Durée ± 5 min.

Een gokje wagen: als het binnen de perken blijft – waarom niet? Maar het kan ook fout lopen. Om misbruik te voorkomen en spelers te beschermen, houdt de Kansspelcommissie de touwtjes van de goksector in handen. Stevig. Of toch niet?

De Kansspelcommissie werd in 1999 opgericht als onderdeel van het toenmalige ministerie van Justitie (vandaag de FOD Justitie), onder meer om de gokkende Belg te behoeden voor verslaving en overmatig financieel verlies. En dat is nodig. In 2018 gokten alle Vlamingen samen voor 220 miljoen euro online. Dat is niet niks. En dan spreken we enkel over Vlaanderen, niet Brussel en Wallonië.

Overal in Europa zijn onlinecasino’s aan strenge regels onderworpen, zeker ook in België. Zo trad de Belgische Kansspelcommissie onlangs nog stevig op tegen het Amerikaanse computerspelbedrijf Electronic Arts, door de zogenaamde loot boxes in hun games te verbieden. Deze hielden in principe immers een vorm van gokken in.

Nochtans krijgt de Commissie af en toe ook kritiek. De Hoge Gezondheidsraad noemde haar zelfs ‘een belangenvereniging van de goksector’. Dat is best een krasse uitspraak. Vanwaar die kritische uitlatingen over de Kansspelcommissie?

Reclame: wie mag wel, wie niet?

Reclame voor illegale gokwebsites is al langer verboden. Vanaf juni 2019 worden de regels op gokreclame nog strenger (niet meer toegelaten tijdens sportwedstrijden; voor, tijdens en na uitzendingen voor minderjarigen en vóór 20 uur). Maar er gaan stemmen op om alle reclame voor kansspelen volledig te verbieden – inclusief die van de Nationale Loterij.

De Kansspelcommissie wordt verweten dat ze laks zou optreden tegenover (reclame voor) de Nationale Loterij. Maar ze reguleert enkel de private sector. Ze is dus niet bevoegd voor de Nationale Loterij. Bovendien valt de Nationale Loterij (volgens het federale parlement ‘geen kansspeloperator’) onder de FOD Financiën, terwijl de Kansspelcommissie bij Justitie hoort.

De Commissie verweert zich trouwens wel degelijk tegen onwettige gokreclame. In januari 2019 ondernam ze actie tegen illegale gokreclame op een bus van De Lijn. De reclame was onwettig omdat ze promotie maakte voor een gokwebsite zonder vergunning. Door het globale, gedecentraliseerde karakter van het internet is het echter vechten tegen de bierkaai. Zelfs verregaande staatsinmenging kan niet op tegen het geweld waarmee sommige (internationale) aanbieders van kansspelen hun games doorheen het distributiekanaal pushen.

Politieke kritiek op adviezen

Ook de politiek stelt zich af en toe vragen bij de rol van de Kansspelcommissie. In 2016 stelde de Commissie voor het rookverbod in fysieke casino’s op te heffen, om de economische malaise bij bepaalde gokbedrijven tegen te gaan. Tegelijk wou de Kansspelcommissie gokken op weddenschappen in casino’s invoeren, om een nieuw publiek aan te trekken.

Verdedigde de Commissie hier de belangen van de goksector of had ze andere intenties met dit voorstel? Volgens Peter Naessens, directeur van de Kansspelcommissie, is het immers noodzakelijk dat fysieke casino’s blijven bestaan, omdat de overheid daar het meest controle over heeft. Naessens heeft liever dat kwetsbare spelers naar een echt casino trekken, waar meer sociale controle heerst en croupiers indien nodig kunnen ingrijpen. Hoewel vandaag bijvoorbeeld Red Dice ook online zijn spelers optimaal begeleidt en op hun mentale rem staat, als ze té enthousiast blijven inzetten.

Gulden middenweg

Wat gokken betreft, moet de overheid de gulden middenweg bewandelen tussen verbieden en gedogen. Volledig verbieden is geen goed idee, want dat zou net het omgekeerde van het beoogde effect kunnen veroorzaken. Denk maar aan wat de Drooglegging in de VS teweegbracht, tijdens de jaren twintig van de vorige eeuw: de zwarte markt floreerde, criminele bendes verhandelden alcohol en meer dan één Amerikaan stierf door het drinken van giftige, illegaal gestookte sterkedrank.

De oplossing, aldus de filosofie van de Kansspelcommissie, is kanalisering. Dit wil zeggen: creëer een sterk gereguleerd legaal circuit, om problematische gokkers van illegale websites af te houden, spelers betere bescherming te kunnen bieden en hen te kunnen begeleiden als het toch fout loopt. Een sociaal verantwoorde uitlaatklep, als het ware.

TIP Lees nog meer over wat de Kansspelcommissie precies doet.

Uitdagingen aangaan, hoe moeilijk ook

Waarom zet de Kansspelcommissie dan niet nog meer drastische stappen tegen gokbedrijven die het spel niet eerlijk spelen of om te veel gokken te ontmoedigen? Omdat dit niet zo eenvoudig is. Elke maatregel vereist het akkoord van zes federale ministers en de Gewesten, plus een tweederdemeerderheid in het federaal parlement. Ook Europa wil dat elke maatregel aan haar wordt voorgelegd, waardoor alles gemiddeld zes maanden uitstel oploopt.

Dus gaat de Kansspelcommissie haar vele uitdagingen aan met de middelen die ze heeft. Waarbij ze zeker niet stil blijft zitten. In heel 2017 voerde de Commissie 217 controles uit in casino’s, speelautomaathallen, cafés, wedkantoren en dagbladhandels. Dit resulteerde in 15 ingetrokken vergunningen, 3 schorsingen en 82 administratieve geldboetes voor een totaal van meer dan 145.000 euro.

Laat ons ook niet vergeten dat louter het bestaan van de Kansspelcommissie al een unicum is. In Nederland wordt nu pas nagedacht over een gelijkaardig systeem, terwijl onze Commissie al weer verder denkt: ze wil het systeem waarmee spelers uit te sluiten vallen, verbinden met het register van wanbetalers van de Nationale Bank. Op Europees vlak is België dus koploper wat betreft de bescherming van spelers en gokkers.