Wat is de Nationale Loterij precies, en hoe zit haar werking ineen?

Duur/Durée ± 4 min.

Ooit begon ze als een nieuwe manier om geld in te zamelen voor Belgisch-Congo. Vandaag is ze de grootste aanbieder van loterijen in België: de Nationale Loterij. Maar wat is deze organisatie precies? En hoe steekt haar werking ineen?

De Nationale Loterij zag het levenslicht in 1934, als de Koloniale Loterij. Het doel: financiële middelen vergaren voor onze toenmalige Congolese kolonie. Later ondersteunde de loterij ook andere doelen, waarop ze in 1962 haar huidige naam kreeg.

Vandaag kennen we de Loterij als de organisatie achter het immer populaire spel Lotto, sinds 1978, naast tal van andere spelen. Presto, Subito … Wie kocht er niet al eens een krasbiljet van de Loterij bij de dagbladhandel? Maar wat is de Nationale Loterij precies, juridisch gezien? Een blik op haar statuut en werking.

Verzelfstandigd overheidsbedrijf

Met de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij werd de organisatie een zelfstandig functionerende naamloze vennootschap van publiek recht. Sindsdien zijn haar werknemers geen ambtenaren meer. Toch blijft de Loterij een overheidsbedrijf. Ze maakt deel uit de Federale Overheidsdienst Financiën.

Loterij of aanbieder van kansspelen?

De Nationale Loterij maakt ‘geen deel uit van de Kansspelcommissie’, lezen we op de site van die laatste. Dat komt omdat de Loterij niet onder de Kansspelwet van 7 mei 1999 valt, maar onder de zonet vermelde wet van 19 april 2002.

Een loterij is een openbare gelegenheid waarbij de winst wordt bepaald door het lot, vertelt de Kansspelcommissie ons. Een inzet is daarbij niet vereist. Terwijl een kansspel een spel of weddenschap is, waarbij een inzet ofwel tot het verlies van dat bedrag, ofwel tot winst leidt. Het toeval speelt zelfs een bijkomstig element in het spelverloop, de aanduiding van de winnaar of de bepaling van de winstgrootte, aldus de wetgever. Wat dan met de Random Number Generator?

Geef toe: het verschil tussen beide – loterij en kansspel – is dun en voornamelijk wettelijk bepaald. Een fundamenteel onderscheid zou zijn dat een loterij geen inzet vereist, aldus de Kansspelcommissie. Maar geldt de aankoop van een loterijbiljet dan niet als inzet? Voor de wetgever niet.

Tegelijkertijd mag de Nationale Loterij sinds 1991 effectief weddenschappen, wedstrijden en kansspelen organiseren, lezen we op de website van de organisatie. Zoals Scooore!, de sportweddenschappen die de Loterij sinds 2013 organiseert.

Heeft de Kansspelcommissie dan geen controle over de Nationale Loterij?

In het beheerscontract van de Nationale Loterij staat dat die een samenwerkingsakkoord kan sluiten met de minister van Justitie, verantwoordelijk voor de Kansspelcommissie. Op die manier werkten de Loterij en de Kansspelcommissie al samen voor de hulplijn 0800 35 777.

Daarnaast kan de commissie bijvoorbeeld op contractuele basis de opdracht krijgen om de klachten over de verkoop van producten van de Nationale Loterij te behandelen. Er is dus wel ruimte voor afspraken. Maar de Loterij is vrij om te bepalen hoe haar controle georganiseerd wordt, aldus de website van de Commissie, en die controle heeft tot op heden nog geen invulling gekregen.

Hoeveel verdient de Nationale Loterij, en waar gaat het geld heen?

In 2018 ontving de Nationale Loterij een recordbedrag van 1,3 miljard euro aan gokinkomsten, of 4% meer dan in 2017, ook al een recordjaar, aldus financieel-economische krant De Tijd. 69% van de inkomsten uit 2018, zo’n 910 miljoen euro, werd uitgereikt aan iets minder dan 80 miljoen winnaars. Wekelijks speelden dat jaar 1,7 miljoen mensen bij het bedrijf. Individuele gokkers speelden gemiddeld 30 keer per jaar, voor gemiddeld 5 euro. “We gaan voor hoog volume, maar lage gokbedragen”, vertelt CEO Jannie Haek aan De Tijd. Het gemiddelde winstbedrag was 9 euro, met één uitschieter van 108 miljoen euro via EuroMillions.

24% van het totaalbedrag aan gokinkomsten ging in 2018 naar subsidies voor goede doelen. De Nationale Loterij kan projecten voorstellen, maar het parlement beslist uiteindelijk waar het geld heen gaat. Voorbeelden van enkele organisaties die subsidies van de Nationale Loterij ontvangen, zijn de Gezinsbond, Stichting Brandwonden, het Belgian Paralympic Committee en BedNet.