Wat zijn lootboxen precies en wat is er wel of niet fout mee?
Duur/Durée ± 8 min.De voorbije jaren dook er in verschillende videogames een nieuw fenomeen op, namelijk dat van de lootboxen. Zowel onder gamers als bij onder meer de Kansspelcommissie lokken die heel wat reacties uit. Wat zijn lootboxen precies, en waarom is er zoveel protest tegen?
Lootboxen: gamers zagen ze voor het eerst opduiken in november 2017, toen gameontwikkelaar Electronic Arts Star Wars Battlefront II lanceerde, een nieuwe game in de enorm populaire sciencefictionsaga. Een vroege versie van het spel bleek namelijk betalende lootboxen te bevatten, tot verontwaardiging van gamers, media en overheden wereldwijd.
Uiteindelijk besloot het sowieso al niet zo geliefde EA kort voor de lancering om de betalende boxen uit zijn nieuwe spel te halen. Maar het fenomeen dook ook in andere immens populaire games op, zoals Overwatch, FIFA 18 (ook al een EA-titel) en Counter-Strike: Global Offensive. Wat is nu zo’n lootbox en wat is het probleem ermee?
Wat is een lootbox?
Lootbox is Engels voor schatkist en een verzamelterm voor een of meerdere spelelementen in een game, waarbij je als speler al dan niet tegen betaling schijnbaar willekeurig spelitems ontvangt. De inhoud kan heel divers zijn: van personages en voorwerpen tot emoties en karakteristieken.
Lootboxen krijgen meer en meer een centrale plaats in het verloop van een spel, waardoor ze een essentieel element worden om de kans op winst of verlies te vergroten, of om sneller vooruitgang te boeken. Via de lootboxen proberen de spelontwikkelaars meer geld te verdienen. Soms leveren de betalingen ervoor zelfs meer op dan het spel zelf. En ja, soms kan je de lootboxen vrij spelen zonder te betalen. Maar ook dan zijn de animaties vergelijkbaar met die van slotmachines.
Als gamer word je op allerlei manier verleid tot inzet via lootboxen: door je te laten spelen tegen anderen die een gewenst item al bezitten, door de illusie te wekken dat je een behendigheidsspel speelt (waarbij de inhoud van de lootbox je zou kunnen helpen, terwijl in werkelijkheid de computer je spel corrigeert), door fictie en realiteit te vermengen – Ronaldo die de duurste lootboxen aanprijst, door gegeerde personages of items schaars te maken, een eigen muntsysteem te installeren, waardoor je de connectie met echte waarde verliest …
Tegelijk kan je als speler niet weten wie of wat er precies in een lootbox zit. In onder meer FIFA 18 kan een kind tot in het oneindige een inzet op lootboxen doen, om iets te winnen. Zonder dat er winstkansen worden meegedeeld.
In 2017 vroegen de media in ons land zich af of die lootboxen geen kansspelen waren. Een reactie die ook haar weerklank vond in de Europese en internationale media. Daarop onderzocht de Kansspelcommissie of lootboxen wel degelijk onder de Belgische Kansspelwet vielen en of we ze dus als kansspelen moeten beschouwen.
Eerst: wat zegt de gamesindustrie zelf?
De sector doet aan zelfregulering via de organisatie PEGI. Die raadt games aan volgens vijf leeftijdscategorieën en acht criteria. Zo meldt PEGI onder meer wanneer een game gokken aanmoedigt of aanleert. Daarmee bedoelt de organisatie bijvoorbeeld een videospel dat via een roulettespel of pokertafel aanleert hoe je gokt.
Maar games kunnen volgens PEGI alleen gokken simuleren. PEGI gaat niet na of je in zo’n spel systematisch echt geld inzet, wint of verliest. Het orgaan houdt ook geen rekening met andere kansspelen, die in de reële wereld verboden zijn.
Games die gokken aanmoedigen of leren, zijn volgens PEGI bovendien geschikt voor minderjarigen, namelijk 12+ en 16+. De organisatie houdt dus geen rekening met onze Kansspelwet. PEGI kent het label ‘gokken’ wel niet vaak toe: over de jaren heen zou het dat slechts voor 1% van alle beoordeelde games gedaan hebben. De games Battlefront II, Overwatch, Counter-Strike: Global Offensive en FIFA 18 kregen het etiket alvast niet opgeplakt. Bottomline: er zijn in de sector geen effectieve beschermende maatregelen inzake gokken.
Wat zegt de Kansspelwet?
Die wet beschermt kwetsbare spelers, onder meer met leeftijdsgrenzen waaronder je niet aan kansspelen mag deelnemen. Minderjarigen krijgen een totaalverbod, 18-plussers mogen deelnemen aan loterijen en weddenschappen en wie ouder is dan 21 jaar mag deelnemen aan casinospelen.
Als lootboxen dus een kansspel zijn, zoals de Belgische media zich in 2017 afvroegen, zouden minderjarigen er geen toegang toe mogen krijgen. De Kansspelcommissie onderzocht of dit wel of niet het geval was bij Battlefront II, Overwatch, Counter-Strike: Global Offensive en FIFA 18.
Daarbij is het volgens het rapport over dat onderzoek niet alleen van belang dat de speler bijkomend betaalt om iets willekeurigs te winnen. Ook de online component is relevant: die zorgt voor sociale druk en spelers denken vaak ten onrechte dat ze presteren door behendigheid, niet door willekeur en geluk.
Wanneer is het een kansspel?
Nemen we er even de – toegegeven: lange – definitie van een kansspel uit de wet bij. Een kansspel is elk spel, waarbij een ingebrachte inzet van om het even welke aard, hetzij het verlies van die inzet door minstens een van de spelers, hetzij een winst van om het even welke aard voor minstens een van de spelers of inrichters tot gevolg heeft en waarbij het toeval een zelfs bijkomstig element is in het spelverloop, de aanduiding van de winnaar of de bepaling van de winstgrootte.
Zijn al die elementen aanwezig, dan gaat het om een kansspel. Om een lootbox te kopen, moet een speler iets doen, bijvoorbeeld naar de virtuele marktplaats gaan. Daar koop je een sleutel aan, die je met de box moet combineren. In andere gevallen moet je een knop indrukken om een rad te laten draaien. Lootboxen zijn dus zeker een spel in de betekenis van de Kansspelwet, aldus de Kansspelcommissie.
De inzet mag van om het even welke aard zijn. Je mag ook virtuele munten inzetten. Bovendien moet de inzet waarde hebben. Het moeten zaken zijn die je als speler nuttig of mooi vindt en waarvoor je betaalt. Kan je de virtuele munten daarvoor niet met echt geld kopen, dan zet je er niet mee in. Kan je ze wel met echt geld kopen, dan doe je wel een inzet volgens de wet.
Maak je nu kans op winst of verlies met die inzet? Ontvang je als speler waar voor je geld? Is het item uit de lootbox mogelijk van hogere of lagere waarde dan je inzet? De vorm of omvang van winst of verlies is niet van belang. Het maakt zelfs niet uit of het verkregen item enkel esthetisch is. Belangrijk is of je er als speler waarde aan hecht en dat het spel die waarde ook benadrukt.
En wat met het toeval, speelt dat bij lootboxen? Dit is totaal onduidelijk. We weten niet welke Random Number Generator (RNG) gebruikt wordt en of die volledig objectief is. Het spel kan allerlei gegevens over jou als speler bijhouden en dus gebruiken om de inhoud van een lootbox te bepalen. De speler heeft echter de indruk dat hij evenveel kans maakt op elk item. Het toeval is dus aanwezig, maar met een subjectieve RNG.
En, is het een kansspel?
Laten we ons daarbij focussen op twee games. In Overwatch kan je lootboxen kopen met echt geld, er is dus sprake van inzet. Die bepaalt bovendien de kans op winst of verlies. De inhoud is altijd esthetisch, maar heeft wel degelijk waarde. Wanneer een speler voor lootboxen betaalt, heeft hij meer kans om een item verbonden aan een bijzonder evenement te winnen. Spelers maken ook kans op verlies, als ze een item krijgen dat ze al hebben of dat weinig waard is. Of er sprake is van toeval in Overwatch, is niet duidelijk. De speler voorkomt zeker wel dat toeval de inhoud van een lootbox bepaalt. Volgens de Kansspelcommissie was de lootbox van Overwatch wel degelijk een kansspel, op het moment van onderzoek.
Tot slot kijken we naar Battefront II, de game die de polemiek destijds startte. In een vroege versie van het spel kon je met echt geld lootboxen aankopen. Sinds de officiële release kan dat enkel nog met virtuele munten die je niet met echt geld kan kopen. De inhoud vormt wel nog steeds een winst voor spelers die de boxen aanschaffen. Je kan ook niet op voorhand weten wat de inhoud ervan is. Je kan het item evenmin rechtstreeks kopen. Je betaalt dus voor een kans. De box opent zich dan als bij een slotmachine. Het doel was duidelijk om spelers zo veel mogelijk geld te laten spenderen. Er was ook duidelijk sprake van een toevalsfactor. Maar welke, dat is niet duidelijk. De lootboxen waren dan ook geen kansspel.
De betalende lootbox in FIFA 18 was wel een kansspel in de zin van de Kansspelwet. Net als die in Counter-Strike: Global Offensive. De Kansspelcommissie vind de aankoop van lootboxen bovendien in ieder geval hoogst problematisch. De consument wordt op geen enkele manier systematisch beschermd. Meer zelfs, jongeren worden met gokken geconfronteerd zonder dat ze er zich van bewust zijn. Ze worden opgevoed om gokken als normaal te beschouwen. Er moet dan ook ingegrepen worden, aldus de Kansspelcommissie, om schade te voorkomen.
Lees ook :
Volgens de Britse Kansspelcommissie zijn lootboxen geen vorm van gokken
SHARE...
SPONSOR
